ΘΕ.ΦΥΛ.ΙΣ.

Στα Πανεπιστήμια των χωρών της Δυτικής Ευρώπης και στις Η.Π.Α., υπάρχει συνήθως μία υπηρεσία που ασχολείται με τις πολιτικές και δράσεις για την ισότητα των φύλων στον ακαδημαϊκό χώρο, τόσο στο επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό, όσο και στο φοιτητικό σώμα. Στα ευρωπαϊκά κράτη τα γραφεία αυτά, είναι συνήθως ανεξάρτητα από άλλες υπηρεσίες των πανεπιστημίων, ενώ στις Η.Π.Α. εντάσσονται συχνά σε έναν ευρύτερο φορέα που ειδικεύεται στην ισότητα μεταξύ των μελών του πανεπιστημίου που περιλαμβάνει την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων, ισότητα μεταξύ μελών διαφορετικών εθνικοτήτων κοκ. Ως εκ τούτου, στις ευρωπαϊκές χώρες, τα γραφεία περιλαμβάνουν συνήθως στο όνομά τους τα λήμματα «γυναίκα» ή «φύλο» (π.χ. University of Oxford- Oxford Women’s Network, University of Bristol - Gender Equality Group, κοκ), ενώ στις Η.Π.Α. περιλαμβάνουν συνήθως τον όρο «ισότητα», υπονοώντας την καταπολέμηση πάσης φύσεως διακρίσεων (π.χ. University of California - Faculty Equity Office, Oregon State University - Office of Affirmative Action and Equal Opportunity, Mississippi State University - Office of Diversity and Equity Programs).

Οι δραστηριότητές των Γραφείων Ισότητας περιλαμβάνουν συνήθως τα εξής:

1) Συγκέντρωση στατιστικών στοιχείων ετησίως τόσο για το προσωπικό του Πανεπιστημίου (επιστημονικό και διοικητικό), όσο και για το φοιτητικό σώμα με το φύλο ως μεταβλητή. Οι πληροφορίες που προκύπτουν από τη συγκέντρωση των στοιχείων, συμβάλλουν στην εφαρμογή των κατάλληλων πολιτικών και στη δημιουργία προγραμμάτων δράσης.

2) Συγγραφή και δημοσίευση ετήσιων εκθέσεων και Οδηγών Ισότητας. Τα στοιχεία που συγκεντρώνονται ετησίως, δημοσιεύονται σε ετήσια έκθεση και αποτελούν πηγή πληροφοριών για την πραγματοποίηση ερευνών. Οι ετήσιες εκθέσεις αποτελούν επίσης τη βάση για τη συγγραφή Οδηγών Ισότητας στα πανεπιστήμια. Οι Οδηγοί Ισότητας περιέχουν συνήθως κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές που πρέπει να αναπτύξει το πανεπιστημιακό ίδρυμα προκειμένου να πετύχει συνθήκες ισότητας των φύλων για τα μέλη ΔΕΠ και το φοιτητικό σώμα.

3) Πραγματοποίηση ερευνών με στόχο την εξακρίβωση των συνθηκών ανισότητας των φύλων και των αιτιών που οδηγούν σε αυτήν. Για παράδειγμα το Faculty Equity Office του  University of California πραγματοποίησε «έρευνα κλίματος» (climate survey) που είναι η επικρατέστερη ερευνητική μέθοδος για τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τις ανισότητες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ένα από τα βασικά πορίσματα της έρευνας αυτής, ήταν ότι το Πανεπιστήμιο δεν παρέχει ένα κλίμα απαλλαγμένο από διακρίσεις με βάση το φύλο, δεδομένου ότι σχεδόν οι μισές γυναίκες του δείγματος της έρευνας ανέφεραν ότι έχουν υποστεί κάποιου είδους άνιση μεταχείριση στο χώρο του Πανεπιστημίου.Στο Massachusetts Institute of Technology (MIT), δημοσιεύθηκε το 1999 έκθεση με τίτλο “A Study on the Status of Women Faculty in Science at MIT” (Bailyn L., 'Gender Equity in Academia: Lessons from the MIT Experience', Athena Project-Occasional Paper,no.2, website: www.athena.ic.ac.uk) Η Έκθεση ήταν αποτέλεσμα της εντατικής εργασίας τεσσάρων ετών, γυναικών επιστημόνων σε ανώτερες θέσεις στο Ίδρυμα. Αναλύσεις της έκθεσης δημοσιεύθηκαν σε μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδες των Η.Π.Α., όπως στη New York Times και στην Boston Globe. Από τα αποτελέσματα της έρευνας διαπιστώθηκε, πως παρά την πεποίθηση που υπήρχε πως η ισότητα των φύλων στο πανεπιστημιακό προσωπικό του ΜΙΤ ήταν δεδομένη, στην πραγματικότητα η διάφορη μεταχείριση και οι άνισες ευκαιρίες για τα δύο φύλα εξακολουθούσαν να υφίστανται ανεξαρτήτως της βαθμίδας των καθηγητών /τριων του Ιδρύματος.

4) Πραγματοποίηση διαλέξεων καθώς και άλλων πολιτιστικών εκδηλώσεων που σκοπό έχουν την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της πανεπιστημιακής κοινότητας σε θέματα φύλου.

5) Υλοποίηση σεμιναρίων για την υποστήριξη της επαγγελματικής σταδιοδρομίας των πανεπιστημιακών. Για παράδειγμα το University of Cambridge, προσφέρει μια σειρά σεμιναρίων όπως: α.Government of the University, β.Leadership and Motivation, γ.Quality management, δ.Strategic planning and management, ε.Career guidance, στ.Securing the next position: career choice, job search and selection, ζ. Individual cv analysis, η.Interview technique, θ. Women into management level, ι.Α women’s development programme.

6) Δημιουργία ιστοσελίδας που αποτελεί δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ των μελών του πανεπιστημίου και προσφέρει ενημέρωση σχετικά με τις δραστηριότητες του Γραφείου Ισότητας καθώς και επιμόρφωση σχετικά με θέματα Φύλου.

7) Λειτουργία συμβουλευτικής ομάδας για τις διοικητικές αρχές των πανεπιστημίων. Στις τελευταίες προτείνουν πολιτικές και πρακτικές με στόχο την προώθηση της ισότητας των φύλων στην πρόσληψη νέων μελών επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού και στην αξιοποίηση των υφιστάμενων μελών του ιδρύματος.

8) Υποβολή καταγγελιών. Στα γραφεία ισότητας των πανεπιστημίων των Η.Π.Α., τα μέλη του πανεπιστημίου μπορούν να καταγγέλλουν συμπεριφορές εναντίον τους που προδίδουν τάσεις άνισης μεταχείρισης λόγω φύλου.

9) Σχεδιασμό και υλοποίηση Προγραμμάτων Δράσης (Action Plans). Τα προγράμματα δράσης έχουν την έννοια του σχεδιασμού πολιτικών που εφαρμόζονται εντός του πανεπιστημίου για την καταπολέμηση των διακρίσεων μεταξύ των μελών του ιδρύματος. Σε όλα τα κράτη, οι πολιτικές των προγραμμάτων δράσης επικεντρώνονται κυρίως στους εξής άξονες: α. Ίση αμοιβή των δύο φύλων για ίσης αξίας εργασία, β. Προστασία της μητρότητας που περιλαμβάνει ζητήματα για τη φύλαξη των παιδιών των εργαζομένων και τη μερική απασχόληση, γ. Ίσες ευκαιρίες στις προαγωγές , δ. Θετικά μέτρα για την πρόσληψη γυναικών και για την αναβάθμισή τους στις ανώτερες διοικητικές θέσεις των πανεπιστημιακών, ε. Ίση συμμετοχή των γυναικών στα ακαδημαϊκά δρώμενα (π.χ. σε ερευνητικά προγράμματα, επιτροπές κοκ) στ. Καταπολέμηση της σεξουαλικής παρενόχλησης, και ζ. Συνεχή προσπάθεια για περαιτέρω ενημέρωση σε θέματα ισότητας μέσω της σύστασης ειδικών ομάδων έρευνας, πραγματοποίησης διαλέξεων κλπ.
Τα προγράμματα δράσης έχουν συνήθως άμεσα αποτέλέσματα. Για παράδειγμα,  στο Πανεπιστήμιο της Νεμπράσκα, με την υλοποίηση προγράμματος δράσης για τρία συνεχή χρόνια, τα αποτελέσματα ήταν: α. Δημιουργήθηκαν κέντρα φύλαξης των παιδιών του προσωπικού του Πανεπιστημίου, β. Τα τέσσερα κολέγια του Πανεπιστημίου προσφέρουν Προγράμματα Καθοδήγησης, γ. Αυξήθηκε το ποσοστό πρόσληψης των γυναικών. Από όλο το επιστημονικό προσωπικό που προσλήφθηκε από το 1998 έως το 2002, το 46,55% ήταν γυναίκες και αποτέλεσμα αυτού ήταν οι γυναίκες πανεπιστημιακοί να αυξηθούν από 37,5% το 2000, σε 39,7% το 2001, δ. Δόθηκε υποστήριξη στις γυναίκες του επιστημονικού προσωπικού να παρακολουθήσουν σεμινάρια “Leadership”.

10) Σχεδιασμό και υλοποίηση Προγραμμάτων Καθοδήγησης (Mentor Programmes). Στα πλαίσια των προγραμμάτων καθοδήγησης που πραγματοποιούνται στα πανεπιστήμια, καθηγητές που βρίσκονται στις ανώτερες βαθμίδες, αναλαμβάνουν το ρόλο του «συμβούλου» νεότερων συναδέλφων τους. Το Πανεπιστήμιο της Uppsala στη Σουηδία είχε εφαρμόσει το «Mentor Project» για 18 μήνες. Το πρόγραμμα, που υποστηριζόταν από το Staff Development Unit και το Personnel Administration Office του Πανεπιστημίου, περιλάμβανε 14 γυναίκες σε κατώτερη βαθμίδα ΔΕΠ και 14 μέντορες (12 άνδρες και 2 γυναίκες), που ήταν στο τελευταίο στάδιο προτού ανακηρυχθούν Καθηγητές, σε ηλικίες από 42 έως 61, με μέση ηλικία τα 49. Το πρόγραμμα περιλάμβανε δύο φάσεις: α. Συναντήσεις μεταξύ του μέντορα και της συμμετέχουσας που έχει αναλάβει και β. συναντήσεις μεταξύ των γυναικών συμμετεχόντων, των μεντόρων ή και όλων μαζί. Τα περισσότερα ζευγάρια συναντιόντουσαν κατά την ώρα του φαγητού ή σε διάλειμμα για καφέ μία ή δύο φορές το μήνα. Οι συζητήσεις εστιαζόντουσαν κυρίως στις προοπτικές καριέρας της συμμετέχουσας, σε συμβουλές για πρακτικές που πρέπει να ακολουθήσει ώστε να επιτύχει τους στόχους της και σε γενικές συζητήσεις γύρω από ακαδημαϊκές και εκπαιδευτικές πολιτικές. Στη Βρετανία, το Imperial College εφάρμοσε το πρόγραμμα “Might Mentoring Help?” το ακ. έτος 2005-2007. Το πρόγραμμα, είχε ως στόχο να εξαλείψει τη διάκριση των φύλων στο επιστημονικό προσωπικό του πανεπιστημίου και να αυξήσει σημαντικά τον αριθμό τους σε υψηλές θέσεις στην ιεραρχία του ιδρύματος έως το 2007. Έθεσαν σε λειτουργία τρεις διαφορετικές εφαρμογές Προγραμμάτων Καθοδήγησης: α. προσωπικούς μέντορες, β. ομάδες εργασίας σε θέματα καριέρας και γ. ένα δικτυακό τόπο συζήτησης στην ιστοσελίδα του πανεπιστημίου. Θέτοντας σε λειτουργία και τα τρία προγράμματα, θα μελετούσαν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα τους και θα μπορούσαν να εξάγουν συμπεράσματα για το ποιο από όλα είχε τα μεγαλύτερα οφέλη για τις γυναίκες που συμμετείχαν. Τέλος, το Cambridge πραγματοποιεί σεμινάρια με τίτλο «Βecoming an educational mentor» και «Βeing a good mentor».